Στις  12 Αυγούστου 2022 δημοσιεύθηκε η ΥΑ ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/84014/7123 (ΦΕΚ 4333/ Β΄/12.08.2022), με την οποία επιχειρείται να επαναρυθμισθεί, κατά το μάλλον ή ήττον συγκεντρωτικά, ένα εκ των πλέον κομβικών ζητημάτων για τις επενδυτικές προοπτικές έργων Α.Π.Ε. και αποθήκευσης, ήτοι αυτό του καθορισμού του πλαισίου προτεραιότητας στη χορήγηση Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης (ΟΠΣ) από τον Διαχειριστή του Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ) και τον Διαχειριστή του Συστήματος (ΑΔΜΗΕ) στην ελληνική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που έχουν χαρακτηρισθεί ως κορεσμένα δίκτυα κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης, κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 89 του ν. 4951/2022.

Δεδομένου ότι μείζον διακύβευμα για την ελληνική ενεργειακή αγορά συνιστά η διενέργεια επενδύσεων για την περαιτέρω ανάπτυξη και ενίσχυση των δικτυακών υποδομών σε όλη τη χώρα, ενόψει του ότι σε πολλές περιοχές το δίκτυο χαρακτηρίζεται ήδη ως κορεσμένο, καθίσταται σαφής η σημασία των εν λόγω νέων θεσπισθεισών διατάξεων. Τούτο διότι αυτές εμπεριέχουν τις κανονιστικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση ενός όλως σπάνιου πόρου, του ηλεκτρικού χώρου, δίδοντας στην πράξη  κατευθύνσεις προτεραιότητας σε σχέση με τις δυνατότητες υλοποίησης επιμέρους κατηγοριών έργων.

Εν προκειμένω συνεπώς προβλέπεται ότι οι αιτήσεις για χορήγηση οριστικής προσφοράς σύνδεσης από σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. στο εξής θα εξετάζονται από τον αρμόδιο Διαχειριστή (ΔΕΔΔΗΕ ή ΑΔΜΗΕ) με βάση την υπαγωγή τους σε ομάδες προτεραιότητας, όπως αυτές καθορίζονται από την ως άνω Υ.Α.

Α. Ειδικό πλαίσιο προτεραιότητας που εφαρμόζεται από τον Διαχειριστή του Συστήματος (ΑΔΜΗΕ)

Ειδικότερα, για σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. στους οποίους χορηγείται Οριστική Προσφορά Σύνδεσης από το Διαχειριστή του Συστήματος (ΑΔΜΗΕ), προβλέπονται πέντε (5) κύριες ομάδες με επιμέρους υποομάδες και μια έκτη, στην οποία εντάσσονται όσα έργα δεν υπάγονται στις πέντε κύριες, στις οποίες διανέμεται ο ηλεκτρικός χώρος ως εξής:

1. Στην Ομάδα Α΄, η οποία χωρίζεται σε 10 υποομάδες, υπάγονται οι κάτωθι σταθμοί ιδιαίτερα υψηλή ισχύος:

• Σταθμοί οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι έως και 30 χιλιόμετρα από τα σύνορα.  
• Έργα που έχουν χαρακτηριστεί ως Στρατηγικές Επενδύσεις έως και τις 12 Αυγούστου 2022.
• Σταθμοί  στη Δυτική Μακεδονία.
• Συγκροτήματα αιολικών πάρκων και σταθμοί που συνδέονται με το Εθνικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα μέσω ειδικού υποθαλάσσιου καλωδίου.
• Σταθμοί με ισχύ μεγαλύτερη από 300MW και με ενσωματωμένη μονάδα αποθήκευσης με ικανότητα αποθήκευσης ενέργειας ανά σταθμό τουλάχιστον 250 MWh. Γι΄ αυτά τα υβριδικά έργα ορίζεται μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης στα 500MW μέγιστης ισχύος παραγωγής.
• Αιολικοί Σταθμοί για τους οποίους το μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης είναι στα 500 MW εγκατεστημένης ισχύος.
• Σταθμοί εντός των Πυρήνων της Ζώνης Απολιγνιτοποίησης Μεγαλόπολης» (Ζ.ΑΠ. Μεγαλόπολης) για τους οποίους το μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης ορίζεται στα 500 MW εγκατεστημένης ισχύος.
• Σταθμοί που εγκαθίστανται εντός της Περιφέρειας Ηπείρου με ισχύ μεγαλύτερη από 50 MW. Ορίζεται μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης 150 MW.
• Σταθμοί εντός της Περιφέρειας Ηπείρου και των Περιφερειακών Ενοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Φωκίδας
• Σταθμοί που εγκαθίστανται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης.

2. Στην Ομάδα Β΄ υπάγονται οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και Σ.Η.Θ.Υ.Α. για τους οποίους ο Παραγωγός έχει συνάψει ή δεσμεύεται μέσω συμφωνίας ότι θα συνάψει διμερή σύμβαση (PPA) αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με τελικό πελάτη μη οικιακής χρήσης ή με προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας και για τους οποίους έχουν υποβληθεί αιτήματα ή κοινά αιτήματα χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης. Μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης: 1500 MW εγκατεστημένης ισχύος. Οι Παραγωγοί που επιθυμούν να ενταχθούν στην παρούσα ομάδα, οφείλουν να προσκομίσουν στον Διαχειριστή, εντός δύο (2) μηνών από την έναρξη ισχύος της Υ.Α., εγγυητική επιστολή διμερούς σύμβασης το ύψος της οποίας ανέρχεται σε ποσό 100.000 ευρώ ανά MW, καθώς και υπεύθυνη δήλωση δέσμευσης σύναψης PPA ή την ίδια τη σύμβαση PPA. Η συμφωνημένη ενέργεια που θα αγοράζει ο προμηθευτής και η χρονική διάρκεια της σύμβασης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας η οποία θα πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστον οκτώ (8) έτη. Επιπλέον, η διμερής σύμβαση θα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον το 80% της παραγόμενης ενέργειας του σταθμού ΑΠΕ ή ΣΗΘΥΑ.

Τα αιτήματα αυτής της ομάδας εξετάζονται με βάση τη σειρά πληρότητας φακέλου υποβολής των προβλεπόμενων στους ειδικούς όρους δικαιολογητικών.

Η υπαγωγή των PPAs στην Ομάδα Β΄ για τη χορήγηση προσφοράς όρων σύνδεσης κρίνεται ως πολύ σημαντική καθότι πρόκειται να λειτουργήσει ως ενισχυτικός παράγοντας για την σύναψη τέτοιων συμβάσεων από τους ενεργοβόρους βιομηχανικούς καταναλωτές.

3. Στην Ομάδα Γ΄, η οποία χωρίζεται σε έξι υποομάδες υπάγονται οι κάτωθι σταθμοί:

• Εξαιρούμενοι Σταθμοί αποκλειστικά από Ενεργειακές Κοινότητες με συμμετοχή σε αυτές ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού.
• Εξαιρούμενοι Σταθμοί οι οποίοι πρόκειται να εγκατασταθούν αποκλειστικά εντός των Περιφερειακών Ενοτήτων Κοζάνης και Φλώρινας
• Αιολικοί Σταθμοί εξαιρούμενοι ή με άδεια παραγωγής ή Βεβαίωση Παραγωγού μέγιστης ισχύος παραγωγής μικρότερης ή ίσης των 6 MW. Μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης: 90 MW μέγιστης ισχύος παραγωγής, με ανώτατο όριο ανά Ενεργειακή Κοινότητα τα 6 MW.
• Εξαιρούμενοι Σταθμοί οι οποίοι πρόκειται να εγκατασταθούν αποκλειστικά εντός των ορίων των Περιφερειακών Ενοτήτων Κοζάνης και Φλώρινας.
• Εξαιρούμενοι Σταθμοί οι οποίοι πρόκειται να εγκατασταθούν αποκλειστικά εντός των ορίων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, και της Περιφέρειας Σερρών.
• Εξαιρούμενοι Σταθμοί οι οποίοι πρόκειται να εγκατασταθούν αποκλειστικά στην Περιφέρεια Ηπείρου και τις Περιφερειακές Ενότητες Αιτωλοακαρνανίας και Φωκίδας.

4. Στην Ομάδα Δ΄ υπάγονται σταθμοί ΑΠΕ με ενσωματωμένη αποθήκευση ή συνδυασμό σταθμού ΑΠΕ και αποθήκευσης με λειτουργικό περιορισμό ισχύος. Πιο συγκεκριμένα υπάγονται οι κάτωθι υποομάδες σταθμών:

• Σταθμοί ΑΠΕ με αποθήκευση που δεν απορροφούν ενέργεια από το δίκτυο. Αφορά σταθμούς ΑΠΕ η ισχύς των οποίων είναι συνολικά μεγαλύτερη από 100 MW. Μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης: 1.000 MW εγκατεστημένης ισχύος σταθμών ΑΠΕ, με ανώτατο όριο ανά σταθμό 250 MW. Η διάρκεια αποθήκευσης θα πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστον δύο ώρες στη μέγιστη ισχύ έγχυσης του σταθμού αποθήκευσης.
• Σταθμοί ΑΠΕ με αποθήκευση που δύναται να απορροφούν ενέργεια από το δίκτυο.   Μέγιστο όριο ισχύος προσφορών σύνδεσης: 1.000 MW εγκατεστημένης ισχύος σταθμών ΑΠΕ, με ανώτατο όριο ανά σταθμό 250 MW.  Η διάρκεια αποθήκευσης θα πρέπει να είναι κατ’ ελάχιστον δύο ώρες στη μέγιστη ισχύ έγχυσης του σταθμού.

5. Στην Ομάδα Ε΄ υπάγονται σταθμοί Σ.Η.Θ.Υ.Α., Βιομάζας, Βιοαερίου, Μικροί Υδροηλεκτρικοί, Γεωθερμικοί Σταθμοί, Αιολικοί Σταθμοί, Φωτοβολταϊκοί σταθμοί που εγκαθίστανται σε κτίρια ή και άλλες δομικές κατασκευές, Σταθμοί αυτοπαραγωγής και Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα. Τα μέγιστα όρια ισχύος προσφορών σύνδεσης έχουν ως εξής: α) 1.000 MW εγκατεστημένης ισχύος για αιολικούς σταθμούς β) 300 MW εγκατεστημένης ισχύος για φ/β σταθμούς που εγκαθίστανται σε κτίρια ή και άλλες δομικές κατασκευές.

6. Τέλος, στην Ομάδα Στ΄ υπάγονται οι καταηγορίες σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που δεν υπάγονται στις λοιπές ομάδες Α΄ έως και Ε΄.

Για τη χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης από τον Διαχειριστή του Συστήματος (ΑΔΜΗΕ) για σταθμούς που υπάγονται στις Ομάδες Προτεραιότητας Α’, Β’, Δ’ και για άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σταθμών που συνδυάζουν μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) με διατάξεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν λάβει άδεια παραγωγής, ο επενδυτής με την αποδοχή της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης, οφείλει να προσκομίσει εγγυητική επιστολή (εγγυητική επιστολή προτεραιότητας), η οποία ανέρχεται σε 100.000€/MW. Η διάταξη αυτή απηχεί την σαφή βούληση του Υπουργείου να διασφαλίσει ότι οι υποψήφιοι επενδυτές που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο διαθέτουν και την οικονομική δυνατότητα να προχωρήσουν στην υλοποίηση των έργων.

Με τη θέση σε ισχύ της Σύμβασης Σύνδεσης και κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στον ν. 4951/2022, το ποσό της εγγυητικής επιστολής προτεραιότητας μειώνεται στο ένα δεύτερο (1/2) του αρχικού ποσού. Σημαντικό είναι εδώ να επισημανθεί ότι στην περίπτωση μεταβίβασης της Βεβαίωσης ή της Βεβαίωσης Ειδικών Έργων ή της Άδειας Παραγωγής ή αλλαγής της επωνυμίας ή νομικής μορφής απαιτείται τροποποίηση ή υποβολή νέας εγγυητικής επιστολής του κατόχου του σταθμού του αιτήματος ή έκαστου επιμέρους αιτήματος κοινού αιτήματος.

Οι αιτήσεις για χορήγηση οριστικής προσφοράς σύνδεσης κατατάσσονται σε Ομάδα προτεραιότητας αποκλειστικά και μόνο με βάση την ημερομηνία κατά την οποία η σχετική αίτηση για έκαστο έργο κατέστη πλήρης σύμφωνα και με τα οριζόμενα στο άρθρο 6 του ν. 4951/2022. Σε περίπτωση που κατά την εξέταση αίτησης για χορήγηση οριστικής προσφοράς σύνδεσης, προκύψει αδυναμία σύνδεσης του σταθμού στο Δίκτυο, ο ενδιαφερόμενος δύναται εντός ενός (1) μήνα από τη γνωστοποίηση της αδυναμίας σύνδεσης να αιτηθεί τη διατήρηση της αίτησης σε εκκρεμότητα για διάστημα πέντε (5) ετών.

Σε κάθε περίπτωση, η υποβολή της εγγυητικής επιστολής προτεραιότητας δεν εξαιρεί τον δικαιούχο του σταθμού από την υποβολή της εγγυητικής επιστολής του άρθρου 6 του Ν. 4951/2022.

Ιδιαίτερης προσοχής χρήζει η διάταξη που προβλέπει ότι μεταβολή του τύπου ή/και του κατασκευαστή του εξοπλισμού μετά την έκδοση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης, εφόσον τα νέα τεχνικά χαρακτηριστικά επιβαρύνουν περισσότερο το δίκτυο, συγκρινόμενα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά με βάση τα οποία είχε χορηγηθεί αρχικά η προσφορά σύνδεσης, συνιστά νέα αίτηση και κατατάσσεται εκ νέου βάσει των διατάξεων της εδώ παρουσιαζόμενης Υ.Α.

Τέλος, να σημειωθεί ότι αιτήσεις με πληρότητα που είχαν υποβληθεί στον Διαχειριστή του Συστήματος μέχρι 31.12.2020 εξετάζονται κατά προτεραιότητα έναντι λοιπών αιτήσεων και δεν εντάσσονται σε ομάδες προτεραιότητας.

Β. Ειδικό πλαίσιο προτεραιότητας που εφαρμόζεται από τον Διαχειριστή του Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ)

Αναφορικά δε με τις αιτήσεις χορήγησης Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης από έργα Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που εξετάζονται από τον Διαχειριστή του Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ), βάσει της κατηγοριοποίησης αυτής, προηγούνται έναντι όλων των αιτήσεων, κατατασσόμενες στην ΟΜΑΔΑ Α΄, εκείνες που αφορούν σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αέρια εκλυόμενα από χώρους υγειονομικής ταφής και εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού και από βιοαέριο που προέρχεται από την αναερόβια χώνευση του βιοαποικοδομήσιμου κλάσματος αποβλήτων και τη λάσπη βιολογικών καθαρισμών καθώς και οι Πιλοτικοί Θαλάσσιοι Πλωτοί Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί, το πλαίσιο για τους οποίους θεσπίσθηκε πολύ πρόσφατα με τις οικείες διατάξεις του ν. 4964/2022.

Έπονται στη σειρά προτεραιότητας, κατατασσόμενες στην ΟΜΑΔΑ Β΄, αιτήσεις για χορήγηση ΟΠΣ που αφορούν σε σταθμούς βιομάζας, βιοαερίου, καινοτόμα έργα του ΚΑΠΕ, πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων, σταθμούς αυτοπαραγωγών με εφαρμογή ενεργειακού συμψηφισμού σύμφωνα με το άρθρο 14^Α του ν. 3468/2006, σταθμούς που ανήκουν σε Ενεργειακές Κοινότητες, μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί που εγκαθίστανται σε δίκτυα ύδρευσης ή άρδευσης ή αποχέτευσης και γεωθερμικοί σταθμοί.

Εν συνεχεία, στην ΟΜΑΔΑ Γ΄ κατατάσσσονται έργα Α.Π.Ε. που πρόκειται να λειτουργήσουν υπό την ευθύνη Γενικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (Γ.Ο.Ε.Β.), Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (Τ.Ο.Ε.Β.) ή του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης Α.Ε. (Ο.Α.Κ. Α.Ε.), φωτοβολταϊκοί σταθμοί που εγκαθίστανται σε κτίρια και άλλες  κατασκευές, σταθμοί που ανήκουν σε Ενεργειακές Κοινότητες όλων των τεχνολογιών Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί, σταθμοί Σ.Η.Θ.Υ.Α. με μέγιστη ισχύ παραγωγής μικρότερη ή ίση των 3 ΜW, σταθμοί βιομάζας με μέγιστη ισχύ παραγωγής μιρκότερη ή ίση των 3 ΜW, σταθμοί Σ.Η.Θ.Υ.Α. για παραγωγή αγροτικών προϊόντων ή τηλεθέρμανση πόλεων, αιολικοί και φ/β σταθμοί που ανήκουν σε Ενεργειακές Κοινότητες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή σε Ενεργειακές Κοινότητες στις οποίες συμμετέχουν Ο.Τ.Α. α΄ ή β΄ βαθμύ ή σε Ενεργειακές Κοινότητες που συμμετέχουν πάνω από 60 μέλη, εκ των οποίων τα 50 είναι τουλάχιστον είναι φυσικά πρόσωπα, καθώς κι οι σταθμοί αυτοπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. οι οποίοι συνδέονται στο δίκτυο ΧΤ.

Ακολούθως, στην ΟΜΑΔΑ Δ΄ υπάγονται αιολικοί σταθμοί και φωτοβολταϊκοί σταθμοί που ανήκουν σε Ενεργειακές Κοινότητες που διανέμουν στα μέλη τους τα πλεονάσματα της χρήσης μετά την αφαίρεση του τακτικού αποθεματικού, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 6 του ν. 4513/2018. Τέλος, στην ΟΜΑΔΑ Ε΄ υπάγονται οι κατηγορίες σταθμών Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που δεν υπάγονται στις Ομάδες Α, Β, Γ και Δ.

Καταληκτική επισήμανση

Με τη θέσπιση και εφαρμογή της ανωτέρω Υ.Α., της οποίας η προσπέλαση ένεκα της εκ νέου συνθετότητας των δεδομένων που θέτει εντασσόμενη σ’ ένα ούτως ή άλλως ευρύτερο, διεσπαρμένο και ενίοτε αποσπασματικό νομοθετικό πλαίσιο  προϋποθέτει γνώσεις και εμπειρία εξειδικευμένων νομικών συμβούλων, τίθεται εκ νέου ένα δομικό ζήτημα που δυστυχώς διέπει την εγχώρια ενεργειακή νομοθέτηση: ήτοι τα προβλήματα που αναφύονται στη βάση νομοθετικών παρεμβάσεων που εκ των πραγμάτων θεσπίζονται καταλαμβάνοντας πραγματολογικές περιστάσεις που είχαν συγκροτηθεί πριν τη θέσπισή τους.

Είναι σαφές ότι το ζήτημα του πεπερασμένου του ηλεκτρικού χώρου είναι εδώ και αρκετά έτη γνωστό, συνεπώς και το νομοθετικό πλαίσιο σε σχέση με το μείζον θέμα της ρύθμισης της προτεραιότητας αναφορικά με την εξέταση από τους αρμόδιους Διαχειριστές των αιτήσεων για χορήγηση Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης θα έπρεπε ενδεχομένως να είχε αντιμετωπισθεί συνεκτικά και δη νωρίτερα, διασφαλίζοντας επενδυτική ασφάλεια και δυνατότητα έγκαιρων σταθμίσεων και προγραμματισμού για την πλευρά των επενδυτών, δεδομένου ότι εκ της εφαρμογής της νέας Υ.Α. ελλοχεύει πλέον ο κίνδυνος, σε πλείονες περιπτώσεις έργων για τα οποία μάλιστα έχουν δαπανηθεί σημαντικά ποσά για την αδειοδοτική ωρίμανσή τους, ματαίωσης της δυνατότητας εξασφάλισης όρων σύνδεσης στο εγγύς μέλλον.