Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, η διεθνής αγορά φωτοβολταϊκών αναμένεται να παρουσιάσει μείωση στην ετήσια εγκατεστημένη ισχύ, λόγω της πανδημίας που ενέσκηψε στον πλανήτη. Το πόσο μεγάλη θα είναι αυτή η μείωση (αν τελικά υπάρξει) εξαρτάται από το πώς θα κινηθεί η αγορά της Κίνας στο δεύτερο εξάμηνο του 2020.

Όπως επισημαίνει σχετικά ο πρόεδρος του ΣΕΦ, Σωτήρης Καπέλλος, σε άρθρο του που περιλαμβάνεται στον υπό έκδοση οδηγό GREEK ENERGY 2020, το lockdown στην οικονομία δεν άφησε ανεπηρέαστη και την αγορά φωτοβολταϊκών. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, ο κλάδος των φωτοβολταϊκών εκτιμάται ότι έχασε το 38% των θέσεων εργασίας λόγω κορωνοϊού μέσα σε λίγους μήνες, έναντι των αναμενόμενων με βάση τη δυναμική της αγοράς, κάτι που μεταφράζεται σε 114.000 θέσεις εργασίας.

Οι αντίστοιχες εκτιμήσεις του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών για την Ελλάδα είναι ότι το 2020 θα έχουμε 15% λιγότερες από τις αναμενόμενες θέσεις εργασίας επειδή ένα μέρος των έργων που προγραμματίζονταν για το 2020 θα υλοποιηθούν το 2021, δεδομένου ότι το ΥΠΕΝ έδωσε παρατάσεις για την υλοποίηση των έργων λόγω υγειονομικής κρίσης. Η αλήθεια είναι πως οι απώλειες αυτές είναι παροδικές και δεν έχουν μόνιμο χαρακτήρα, καθώς η αγορά των φωτοβολταϊκών αναμένεται να ανακάμψει γρήγορα μετά την αποδρομή της πανδημίας.

Υπάρχουν όμως και καλά νέα λόγω αυτών των παγκόσμιων αναταράξεων. Το κόστος των φωτοβολταϊκών θα συνεχίσει να πέφτει το επόμενο διάστημα, διευρύνοντας τη διαφορά του κόστους της ηλιακής ενέργειας από άλλες ενεργειακές τεχνολογίες.

Εκτίμηση μέσου κόστους φωτοβολταϊκών πλαισίων ως τα τέλη του 2020 (Πηγή: PV InfoLink)

Μέσο σταθμισμένο κόστος παραγωγής διαφόρων τεχνολογιών (Πηγή: Lazard, 2019)

Στο τεχνολογικό επίπεδο, τα φωτοβολταϊκά γνωρίζουν ένα οργασμό καινοτομίας. Νέα προϊόντα παρουσιάζονται στην αγορά (τα νέα πανέλα έχουν πλέον ονομαστική ισχύ 500+ W και υψηλότερες αποδόσεις, γεγονός που μεταφράζεται σε χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης, μικρότερο σταθμισμόνο κόστος και υψηλότερες αποδόσεις για τους επενδυτές). Εξίσου σημαντικές είναι και οι εξελίξεις στην αγορά αντιστροφέων όπου η μείωση του κόστους είναι επίσης διαρκής και εμφανής.

Τα μονοκρυσταλλικά φωτοβολταϊκά κυριαρχούν πλέον στην αγορά (Πηγή: PVInfolink)

Τα φωτοβολταϊκά διπλής όψης (bifacial) αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς

(Πηγή: ITRPV, 2020)

Η πανδημία βρήκε τη χώρα μας σε μια περίοδο κατά την οποία επανεκκινούσε η αγορά φωτοβολταϊκών και τα μεγέθη της αγοράς παρουσίαζαν ανοδική πορεία. Το 2019 έκλεισε με νέα εγκατεστημένη ισχύ 160 MW, ενώ οι προσδοκίες για το 2020 ήταν για 300 MW. Οι παρατάσεις υλοποίησης των έργων που δόθηκαν προοιωνίζονται μικρότερα νούμερα, της τάξης των 250 MW για το 2020. Επειδή όμως μιλάμε για χρονική μετάθεση και όχι ακύρωση έργων, αναμένουμε μια εντυπωσιακή αύξηση για την περίοδο 2021-2022 με εγκαταστάσεις της τάξης των 500 MW ετησίως.

Η απόψη αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι η Ελλάδα διαθέτει ένα σχετικά ξεκάθαρο καθεστώς ενίσχυσης των έργων ΑΠΕ, ένα θεσμικό πλαίσιο που εκσυγχρονίζεται και απλοποιείται, ένα μακροχρόνιο στόχο για τα φωτοβολταϊκά (5 GW επιπλέον ως το 2030), και μια επενδυτική “όρεξη” που πλέον περιλαμβάνει, όχι μόνο χιλιάδες εγχώριους μικροεπενδυτές, αλλά και μεγάλους παίκτες της εγχώριας και διεθνούς αγοράς που χτίζουν χαρτοφυλάκια πολλών εκατοντάδων μεγαβάτ έκαστος. Ήδη έχει ξεκινήσει η υλοποίηση των πρώτων μεγάλων έργων ισχύος εκατοντάδων μεγαβάτ, ενώ στις πρόσφατες ανταγωνιστικές διαδικασίες έργων ΑΠΕ, τα φωτοβολταϊκά πέτυχαν τιμές χαμηλότερες από οποιαδήποτε άλλη τεχνολογία.

To 2020 είναι η χρονιά του εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου, όπως καταλήγει ο κ. Καπέλλος. Τα πρώτα βήματα αφορούσαν την κατάργηση της Άδειας Παραγωγής και την υποκατάστασή της από μια Βεβαίωση Παραγωγού την άνοιξη του 2020, με παράλληλη επιτάχυνση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης.  Θα ακολουθήσουν και άλλες πρωτοβουλίες απλοποίησης της αδειοδοτικής διαδικασίας, ενώ έπονται το θεσμικό πλαίσιο για την ηλεκτροκίνηση και στη συνέχεια για την αποθήκευση ενέργειας. Όλα αυτά ανοίγουν το δρόμο για περαιτέρω ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών τα χρόνια που έρχονται.